Stemmen

Gisteren kwam mijn pianostemmer op bezoek. Toevallig las ik net een passage in een boek waar het over het stemmen van een orkest ging. Dit stemmen gebruikte de schrijver, Francis Spufford, als metafoor voor de communistische afstemming van de productie in verschillende fabrieken ten tijde van Chroesjtsjov. Het bekende boek gaat over de hoopvolle verwachting in die tijd dat de Russen de Amerikanen op het gebied van welvaart zouden inhalen. Ondanks alle overeenkomsten met het kapitalisme nam Chroesjtsjov afstand van het kapitalisme, waarin de productie werd uitgeleverd aan onnodige verspilling.

Ik vertelde mijn stemmer over deze passage. Hij glimlachte en zei dat hij volgend jaar liefst de afzonderlijke tonen van de piano wilde afstellen. Afstellen klinkt al iets meer in de richting van het communisme zoals wij dat meestal zien, africhten bijna, disciplinering.

Nog een stap verder en je zou de toepassing van deze muzikale metafoor, het stemmen, kunnen zien als model van collectieve levenskunst. Er zou dan geen tegenstelling meer zijn tussen materie en ideologie. Iedereen zingt zijn eigen lied, maar het resultaat is een koor waarin iedere stem opgaat. De ideologie is het gezang dat in en door de productie wordt voortgebracht.

Het is uiteraard ook mogelijk om het op het individu gerichte kapitalisme volgens dezelfde lijnen te herinterpreteren als collectieve zang. Misschien zijn de media de plaats waar die zang het beste kan worden gehoord. Dan zou ook deze blog niet meer dan een klein fragment zijn, een stem in een groter geheel dat u, aandachtig luisteraar, niet anders kunt dan voortdurend horen.