Enig speurwerk levert van alles op, maar net niet de pointe. Of zou dat precies de pointe zijn?
Een spreuk suggereert twee mogelijkheden. Je laat hem sluimeren in zijn suggestiviteit en loopt naar het parkje waar oude vrouwen hun hondje uitlaten. Thuisgekomen zet je je aan Google en speel je de hobby-onderzoeker die uiteindelijk met de oplossing komt. Dat is het eindpunt van je zoektocht.
Maar wat als je beide mogelijkheden combineert? Je zoekt even wat op Google, maar je bereikt het eindpunt niet. De suggesties worden sterker en nemen in aantal toe.
Het is net als in de Georgica van Vergilius. Daar wordt gesproken over een kind dat ons een mooie toekomst bezorgt. Maar wie is dat kind? Het zal wel iets met keizer Augustus te maken hebben. En de zin waaraan de spreuk is ontleend: 'Indien er enkele sporen overblijven van onze misdaad zullen ze zonder gevolg de landen bevrijden (solvent) van haar eeuwige schrikbeeld' Tja... De sporen van onze misdaad bevrijden de landen ...
De aangepaste spreuk, met 'solvit' in plaats van 'solvent', dus praesens/perfectum enkelvoud in plaats van futurum meervoud, stond begin 19e eeuw op de vlaggen van de Spaanse cavalerie die streed tegen Napoleon. Dus, denk je, zal Napoleon wel het schrikbeeld zijn. Of is hij juist de bevrijder? En als je die suggestie zou opvatten vanuit Vergilius, dan zou je daar weer die misdaad en het 'zonder gevolg' bij moeten betrekken... Bekijk je Goya, dan wordt je verwarring niet kleiner. Hij laat het geweld van beide kanten zien, het is moeilijk een bevrijder aan te wijzen.
Goed, we hebben nu twee perspectieven die gewicht geven aan de spreuk: de geschiedenis van de Spaanse guerilla en het ondoorgrondelijke genie van Vergilius.
Een ander verleidelijk perspectief opent zich als we, misschien zoals een misdadiger naar de sporen van zijn misdaad, blijven terugkeren naar de plaats van de spreuk, daar op die muur van het Cuartel. Het hele gebouw moet herinneren aan het verleden. Ooit was het een barok paleis, later een grote barak en in de negentiende eeuw fungeerde het gebouw onder meer als gevangenis. De spreuk doorbreekt, net als de barokke entree, de uniformiteit van de bakstenen muur, en grijpt terug op eerdere tijden.
De spreuk zou je lapidair kunnen noemen, 'steenachtig', ondoordringbaar. Het is zeker ook zelf een schrikbeeld, een formido omdat hij maar blijft 'irriteren'. Maar zouden het niet precies die 'vergeefse sporen' (vestigia inrita) zijn die de bevrijding teweegbrengen? Ook hier kun je weer terug naar de plaats zelf, het Madrid van Zapatero, die een restauratie aandurfde waarvan de kosten de pan uitrijzen. 'Solvit' betekent ook 'betaalt': hij betaalt de landen met een schrikbeeld'.
En zo ontvouwt zich een labyrint aan halve betekenissen dat nog lang niet bij zijn eindpunt is, eerder de ervaring dat de spreuk, dat schrikbeeld, zich losmaakt van de muur en door Internet danst.
Terugkeren naar die spreuk zeg je? Graag!
BeantwoordenVerwijderenInez