vrijdag 14 augustus 2015

DDR-bakker

Op vakantie in Leipzig streken we neer in een klein bakkerijtje. Er zaten wat oude dames aan een tafel met elkaar te kletsen, met de bakkersvrouw. Ik raakte aan de praat met de man.

Hij was nu zo'n 68 jaar. Ik hoefde hem dus niet te vragen naar zijn oorlogservaringen. Maar toevallig werd deze dag, 13 augustus, het begin van de bouw van de muur herdacht. Hij was toen veertien jaar, bakkerszoon.

Zijn bestaan aan gene zijde van de muur typeerde hij als normaal. Als bakker was het doenlijk om normaal te leven, zonder bemoeienis met de politiek. Dan had je een redelijk goed leven.

De val van de muur beleefde hij als een enorm feest. Hier in Leipzig was het natuurlijk niet zoals in Berlijn, waar je rechtstreeks kon doorlopen naar de KDW op de Kuhdamm. Ook duurde het wel jaren voordat er westerse voorzieningen in Leipzig kwamen, voordat de verandering zichtbaar was.

Onlangs was de drukke weg voor zijn deur behoorlijk opgekalefaterd. Dat had volgens hem te maken met de race om de Olympische Spelen. De gemeente was begonnen met het oplappen van de wegen rond het centrum. Jammer dat die spelen aan hun neus voorbij gingen, maar mooi dat de campagne al zulke mooie gevolgen had.

Wat ook zo'n positief effect was, was het WK voetbal van 1996. Nederland had toen een van zijn wedstrijden in Leipzig gespeeld. Geweldige gasten, die oranjesupporters.

Het was een vriendelijke, zachtaardige bakker. Een eenvoudige man. Hij wierp een bijzonder licht op onze verkenningen van het DDR-verleden, de gevangenis aan de Bautzenstraat en de uitzendingen die we op tv hadden gezien.

Later bedachten we dat bakker typisch een beroep was dat min of meer buiten de aandacht van de politiek lag, ten tijde van de DDR. Je was geen fabrieksarbeider en geen intellectueel. Je hoefde niet naar ideologische opvoedingsbijeenkomsten. Je kon je gedeisd houden.

Deze bakker was ooit in Nederland geweest, op zijn manier. Hij kwam terecht in Aken, nam de bus naar de grens en zette daar even een voet over de grens. Zo was hij toch over de grens geweest. Het moet voor deze man, die het beste deel van zijn leven achter de muur doorbracht, een opwindende ervaring zijn geweest.




zaterdag 8 augustus 2015

De toerist uithangen

Op diverse fronten zijn de mensen bezig met nadenken over de toerist. Ik heb op geleg en op andere sites mijn steentje bijgedragen, maar je bent nooit verlost van je verantwoordelijkheid, en elke denkbeweging lokt weer een volgende uit.

Binnen dit format mag ik niet te theoretisch worden. De reden dat ik u aanspreek via dit format is dat ik op dit moment de toerist uithang. Als toerist hang je ergens uit, en dat is meestal niet thuis, maar ergens anders. In mijn geval hang ik de toerist uit in Dresden, met Inez.

Nu wilt u alle ins en outs weten, maar waarschijnlijk ook helemaal niet. Want toerisme, dat is mijn ervaring, is toch vooral dingen meemaken die je thuis wil vertellen, niet horen van anderen. De toerist is een verkondiger. Nu al beoordeel ik en selecteer ik mijn ervaringen op wat ik straks thuis kan vertellen.

Het rare van dit medium is dat ik niet hoef te wachten. Nu al kan ik u meedelen wat ik zoal meemaak hier. Dat heeft het voordeel dat ik morgen ineens in Dresden rondloop zonder dat ik u per se iets hoef te vertellen van wat ik zoal meemaak hier. Want dat zal ik dan al gedaan hebben.

Maar waarom zou ik daarop wachten? Nu al weet ik dat ik dat gedaan zal hebben, dat vertellen van wat ik hier heb meegemaakt. Ook heb ik al mijn ervaringen al geselecteerd en beoordeeld op wat ik u zal vertellen als ik thuiskom, over een x aantal dagen.

Welnu, ik zal u verteld hebben dat ik hier in Dresden de toerist uithang. Het was niet alleen een theoretisch gebeuren, niet alleen een lezen en denken over wat toerist zijn eigenlijk inhoudt. Nee, ik was zelf ook die toerist.

Maar dat wist u al, want daar begon ik deze blog mee. U weet bij de toerist al wat hij u gaat vertellen, en dat hij het u gaat vertellen. En omdat we dat van elkaar al weten, hoef ik het u niet meer te vertellen. Dresden ligt aan uw voeten, dankzij mij en mijn blog.

U hoeft er niet meer heen, het werk is voor u verricht. Waarvan akte.