Weg van het lichaam - Depot Wageningen

Ons lichaam is er altijd. Als het er niet is zoek je manieren om je er bewust van te zijn. Of het dringt zich op, want liefde komt van twee kanten. Ook kun je met elkaar afspreken en - zoals wij gisteren, Cor en ik - op dezelfde plek op elkaar zitten wachten, slechts gescheiden door de muren van het gebouw. Je bent er, maar je merkt het niet. Je zit te wachten, maar het was nergens voor nodig.

We liepen door het gebouw waar kunstenaars lichamen hadden uitgebeeld, het Depot in Wageningen. Om zoiets te doen moet je een verwante geestesgesteldheid hebben. Je loopt en kijkt ongeveer in hetzelfde tempo. Je wil praten over de beelden maar niet teveel. Het mysterie moet immers in stand blijven. Je moet allebei ongeveer evenveel praten, en dat moet niet teveel moeite kosten.

Ook hadden we allebei vooraf niet het idee om een gids te kopen, ook niet toen bleek dat er bij de kunstwerken alleen nummers stonden, geen titels en toelichting. Een zekere zorgeloosheid zal hebben meegespeeld, en je hoeft niet alles te overleggen en expliciteren. En al helemaal niet als je langs kunst loopt. We zitten nog volop in de trend om kunst voor zich te laten spreken, titels en uitleg kunnen gemist worden.

Misschien zoals het lichaam. De website las ik pas achteraf, en die herinnerde me eraan dat uitbeelding van lichamen van alle tijden is. Het model is het torso van de Belvedere in de Vaticaanse musea. Daarvan staat in het Depot een kopie. Het beeld mist hoofd, armen en benen, er is een draaiing in de romp, vandaar wellicht die naam torso. Bij diverse andere beelden probeerden we de weergegeven draaiingen te begrijpen, door ze na te doen. Kan die arm wel die knie omvatten, of moet het dan de arm van een ander zijn?

En omdat we theologen zijn maakt het nogal wat uit of die arm van jezelf of van een ander is. Het lichaam, dat is er normaal gesproken elke keer weer een. Bij een grotesk liggend lichaam dacht ik dat het er ook twee konden zijn. Ik moest denken aan 'het beest met twee ruggen' zoals Rabelais lacht om een vrijend stel. Of de zwangere vrouw met boomwortels in plaats van voeten. Een, twee, drie?

Je zou er haast filosofisch van worden. Misschien draait het in de filosofie om de mogelijkheid het lichaam te vergeten, of om de acceptatie van het gegeven dat we het lichaam voortdurend vergeten. Je maakt er een mooi of sprekend beeld van en hebt het zodoende getransformeerd in een ideaalbeeld. Er is maar weinig wat daartegen helpt.

Je zou mijn weg naar het Depot kunnen opvatten als contact maken met mijn lichaam, want ik was op de fiets gegaan. Je voelt je benen en je kont, je zet je handen anders neer op het stuur zodat het makkelijker voelt. Wat zeggen filosofen dan, bijvoorbeeld als ze zoals Aristoteles of Nietzsche een pleidooi houden voor wandelen? Zo kun je makkelijker praten en denken. Zie je wel, filosofie is het eindstadium van de losmaking van het lichaam.

Marijn Scherjon, OverStuur?