De pingpongbeweging

Ad Verbrugge was vroeger geen onverdienstelijk tafeltennisser. Hij heeft die draad weer opgepakt. Eerder al kon hij de waarde van het oefenen inzien. Bij Zomergasten liet hij een filmpje zien van een jonge danseres die extreem hard had geoefend. Het past ook bij de voorzitter van Beter Onderwijs Nederland. Je moet nu eenmaal patronen inslijpen om ergens te komen.

Nu heeft Verbrugge een stap verder gezet door een stap terug te doen. Het oefenen bevalt hem beter dan het wedstrijd spelen. In één beweging door verbindt hij zijn voorliefde voor oefenen met het delen van eenzelfde beweging met een ander. Met dans, spel en ritueel. Met discipline, concentratie en gedeelde vormen.

Misschien kun je nog een stap extra zetten. Oefenen in wat je zoal meemaakt. Je moet dan wel de knop omzetten van een nieuw leven beginnen naar dingen meemaken. Maar misschien doet Verbrugge dat al lang. En gezien zijn vertrouwdheid met Heidegger zal hij ook wel begrijpen wat hij doet. De stap extra is dan gewoon de stap die hij al zet,  je schon.

Ergens voelt Verbrugge dat ook wel aan. Daarom wil hij niet te persoonlijk worden. Wat hij wel al is. Het hele interview, ja elk interview, speelt met de dubbele richting van algemene zaken als alibi om dieper door te dringen in de persoon, en persoonlijke zaken als voorbeeld van een algemene tendens. Maar goed, het gaat hem om de spiegeling van een tendens. En die kun je dan misschien weer opvatten in de termen zoals hierboven genoemd, als één beweging met zijn tweeën.

De werkelijke dubbelzinnigheid bij Verbrugge (zeg ik voordat ik zijn boek heb gelezen) is zijn verhouding tot de tijdgeest. Die ontdekt hij door de waarheid van populaire cultuuruitingen te onderzoeken. Die cultuuruitingen zeggen iets over liefde en gemeenschap, maar bovenal binnen het frame van de tijdgeest. En Verbrugge wil die tijdgeest niet zozeer meemaken, als wel mensen ervan bewust maken. Het is de leraar die spreekt.

Blijft bij mij de vraag hangen wat de betekenis is van de persoonlijke liefdes van Verbrugge. Het blijft geheim, maar wel een geheim dat hij bekent, bijvoorbeeld zijn ex-vrouwen en de literatuur. Terloops, nebenbei. Staan die gebeurtenissen buiten de tijdgeest, zou je haast willen denken, en zijn ze daarom zo belangrijk? Of kun je Verbrugges relatie met de tijdgeest alsnog duiden in termen van liefde of verlangen?

Mij treft in Verbrugges voorliefde voor populaire cultuur de geste. In die geste hoopt hij alles te symboliseren wat hij wil zijn. De tragiek van zo'n keuze is dat de geste ons toont en verbergt wat we met hem kunnen delen. We zijn overgeleverd aan een spelletje pingpong tussen die geste en alles wat die geste zou kunnen symboliseren: waarheid, liefde, literatuur. Het wordt nog flink oefenen om met Verbrugge tot één vloeiende beweging te komen.